Izrael. Linie lotnicze muszą płacić więcej za ochronę

Państwo Izrael zarządza systemem bezpieczeństwa lotniczego dla lotów izraelskich z zagranicy do Tel Awiwu od lat 70. XX wieku. Początkowo rygor bezpieczeństwa obowiązywał wyłącznie rejsy El Al-u, lecz obecnie ochroną objęte są wszystkie międzynarodowe połączenia rodzimych linii lotniczych, a więc El Al-u, Arkii i Israir. Za przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w trakcie odprawy, boardingu i samego lotu odpowiadają funkcjonariusze w cywilu, posiadających prawo do neutralizacji potencjalnego zagrożenia. Oprócz tego samoloty flagowego przewoźnika wyposażone są w systemu antyrakietowe.

Zapewnienie ochrony liniom lotniczym wiąże się z ogromnymi wydatkami centralnymi. W 2024 roku rząd Izraela forsował zmiany w systemie finansowania lotniczej ochrony – przedstawiciele władzy chcieli zmniejszyć udział państwa w wydatkach, co spotkało się z chłodnym odbiorem trzech izraelskich przewoźników. Większa partycypacja w kosztach bezpieczeństwa – zdaniem kierownictw El Al, Arkia Israel Airlines i Israir Airlines – oznaczałaby utratę rentowności. O ile flagowy operator notuje rekordowe zyski (efekt konfliktu z Hamasem), to pozostali przewoźnicy egzystują na granicy rentowności i bankructwa.

Izraelski rząd początkowo chciał, aby nowe zasady finansowana ochrony obowiązywały od 1 stycznia, lecz skuteczny lobbing linii lotniczych opóźnił termin wejścia w życie nowych przepisów do 1 marca. Osiągnięte porozumienie, ważne do 2031 roku z opcją prolongaty do o trzy kolejne lata, zakłada, że począwszy od 2025 roku udział izraelskich linii lotniczych w kosztach ochrony wzrośnie do 5 proc., przy czym państwo będzie nadal finansować 95 proc. wydatków z tytułu ochrony lotnictwa. Do 2025 roku linie finansowały jedynie 2,5 proc. kosztów. W 2026 roku udział izraelskich operatorów wzrośnie do sześciu proc., natomiast w 2029 roku Państwo Izrael będzie pokrywać jedynie 92,5 proc. owych wydatków.

Tylko w 2024 roku wydatki państwa na finansowanie ochrony El Al wzrosły w ubiegłym roku łącznie do 185,7 miliona dolarów amerykańskich. Dla porównania w 2023 roku było to 168,4 miliona dolarów, a w 2022 roku około 137 milionów dolarów. Wydatki linii lotniczych na ochronę w latach 2022-2024 wyniosły odpowiednio 3,4, 4,4 i 4,7 miliona dolarów, podczas gdy koszty rządu centralnego z tytułu zapewnienia bezpieczeństwa El Al-owi wzrosły w zeszłym roku o 17,3 miliona dolarów (10 proc.), więc chęć zmian systemu finansowania i zwiększenie partycypacji podmiotu komercyjnego nie może zaskakiwać.